به گزارش شبکه خبری ایرانیان به نقل از روابط عمومي بنياد ايرانشناسي، در آيين گشايش اين همايش كه با حضور حضرت آیت‌ا... سیدمحمد خامنه‌ای، رئیس بنیاد ایرانشناسی همراه بود، ايشان با بيان اينكه اربعين از ميراثهاي ناملموس مهم بشري و از مباحث مهم شيعي است، چنين بيان داشتند: اين ميراث متفاوت از ميراثهاي ملموسي است كه با نشانه‌هاي فيزيكي- همچون بنا و ساختمان داشتن- قابل ادراك و لمس شدن هستند؛ بنابراين در شناسايي مواريث ناملموس بايد به تحليل و تفكر پرداخت و نتايج علمي و معرفتي از آن بدست آورد.
آيين اربعين داراي ابعاد معنايي بالايي است و در آن علاوه‌بر جنبه‌هاي تاريخي، هدفهاي والاي بشري همچون: فرهنگ‌سازي و تكميل و تقويت فرهنگ بشري- براي كل تاريخ- نهفته است. از خصوصياتي كه در برنامة اسلام و فقه شيعه آمده، ابدي و هميشگي بودن برنامه‌هاي آن است و تا انتهاي تاريخ خداوند متعاول براي انسان هدفمند از اين راه ارائة برنامه كرده است. بر اين اساس و با توجه به اين مقدمات در سه بخش «تاريخ»، «هدف اربعين» و «فرهنگ‌سازي» در اين حوزه به ارائة مطلب ميپردازم.
نخست آنكه، تاریخ مخلوطی از اخبار و گفتارهاي جعلی و دروغین است و يا از سوي اشخاصي كه واقعي نبوده و يا از ستمگران زمان بوده‌اند، نقل شده‌ است، بنابراين براي رصد اخبار و تاريخ صدر اسلام نياز به تحلیل تاریخ اسلام است. به نکته‌ای كه بايد توجه داشت آنست كه شيعه تاريخ زياد دارد، كه براي پرداختن دقيق به آن نياز به تحليلهاي بنيادين تاريخي است.
معظمٌ‌له در ادامه با اشاره به تلاشهای حضرت امام سجاد(ع) در حفظ بنیان اسلام افزود: پس از حادثة كربلا زمانیکه امام سلام‌ا... عليه به حجاز بازگشتند، درحالیکه جواني آسیب‌دیده بلحاظ روحي بود و چندین بار قصد شهادتش را كرده بودند، اما به يُمن خداوند متعال ولی زمانش حفظ شد. امام آرام از منزل بیرون می‌آمد و به زیارت خانة خدا میرفت و آرام به منزل بازميگشت و  به ظاهر هیچ فعالیت سیاسی نداشت، اما بزرگترین تشکیلات برانداز ظلم و ستم از زمان ایشان شروع بكار كرد.
از طرفی فعالیتها و جهاد علمی همچون: فلسفه، معارف ديني، علوم طبیعی و غیر طبیعی از زمان امام چهارم شروع به رشد كرد و دانشمندان بزرگ جهان اسلام شاگرد و دست پروردة امامان پس از حضرت سجاد(ع) همچون حضرت امام باقر(ع) و حضرت امام صادق(ع) بودند. در واقع اين اسلام شيعي بود كه تمدن و علم ساخت و بنابر گفتة شهید صدر اسلام شیعي پایه‌گذار علوم بود و تمدن و فقه و فلسفة اسلامی را به جهانيان معرفي كرد.
رئيس بنياد ايرانشناسي با بيان اينكه متأسفانه نهضت شیعه در خیلی موارد با عنوان اسماعیلیه شناخته میشود، که صحیح نیست، چنين ادامه داد: اگر در ادوار گوناگون تاريخ، شيعيان راجع به حادثة عاشورا عزاداري و مرثيه‌سرايي نميكردند و عمق و عظمت اين فاجعة تاريخي به گوش جهانيان نميرسيد، بي‌شك بساط عدل و ظلم‌ستيزي و مبارزه با جباران ستمگر از ميان مردم زمين برچيده ميشد.
ايشان با اشاره به بازگشت اهل بیت علیهم‌السلام از شام به کربلا، پس از چهل روز، افزود: حضرت امام سجاد(ع) از راه شام به کربلا بازگشت و سنت اربعين و پياده‌روي آن باقی ماند و بعدها با تعزیه‌خوانی و شبيه‌خواني و مراسم عزاداري، آموزههاي اربعين و فرهنگ رشادتهاي حسيني در ماجراي اسفناك صحراي كربلا براي آيندگان حفظ شد. بر اين اساس به آثار مواريث شيعه بايد توجه تمام داشت و مورخ با هر آيين و مسلكي، به جهت فرهنگسازي صحيح براي آيندگان، باید تاریخ را درست درک کند.
حضرت آيت‌ا... سيدمحمد خامنه‌اي سپس به هدف از برپايي و گراميداشت آيين اربعین حسيني پرداخت. بنا بر گفتة ايشان هدف از گراميداشت ياد واقعة عاشورا و برپايي مراسم اربعين تنها روضه خواني و یاد كردن از امام مظلوم نيست. بشر به حكم وجدان و غریزة فطري خود به آزادي، آزادگي، استقلال، عدالت و مساوات پايبند است. بر اين اساس مراسم اربعین داراي هدفي بزرگ است و نتیجه‌ای که از این هدف حاصل میشود آنست كه زندگي و راهبرد بشر در قالب نرم‌افزاري به اسم فرهنگ است، كه اگر اين فرهنگ منحظ باشد، زندگي خوبي نخواهد داشت؛ اما اگر با وجدان همراه باشد جامعه زير بار ظلم و جورِ حاكم ستمگر نخواهد رفت و البته چنين فرهنگي است كه بشر را به صلح و صفا خواهد رساند.
درخصوص واقعة غدير خم نيز اگر اينگونه استنباط شود كه صرفاً امامی منصوب شده، دچار اشتباهي تاريخي شده‌ايم. واقعیت قضیه اين نیست، بلکه اصل قضیه كه پيامبر عليه رحمت بنا نهادند آنست كه در تمام تاریخ رهبر باید شخصی مانند امام علی(ع) باشد؛ شخصی وارسته، فداکار، خدا ترس، عالم به قوانين الهی و وفادار به آن و بدون هواي نفس. بخاطر همین غفلتها است که دنيا و بشر امروز درگير ظلم فاسدان است.
رئيس بنياد ايرانشناسي با اشاره به نقش ایرانیان در گسترش اسلام، چنين ادامه دادند: مباحث گرانمايه‌اي از اسلام و ايرانيت در تاريخ اسلام موجود است. آنچه در اين خصوص مهم است آنست كه بهترين مباحث علوم اسلامي، ديني، طبيعي و ديگر دانشها بهترين آنها از سوي ايرانيان مسلمان گزيده شده و به بهترين نحو به جهانيان ارائه گشته‌اند.
راهپیمایی اربعین حسینی نيز يکی از میراث مهم بشری و همچنین از معقولات مهم شیعی است. در زيارت عاشورا نيز پيش از سلام بر امام حسين(ع) بر دشمنان آن حضرت لعن ميكنيم و اين بدان معناست كه هميشه بايد در برابر ظلم ظالمان جبهه گرفت و كوتاه نيامد؛ چرا كه اصل زندگي انسان بر اساس آزادي و آزادگي بنا نهاده شده است.
در ادامه آقاي دكتر علیزاده، معاون اطلاع‌رساني و امور بین‌الملل بنیاد ایرانشناسی ضمن عرض خير مقدم و تسليت ايام اربعين سالار شهيدان و نيز شهادت حضرت رقيه(س)، به بیانیه‌ای كه سال گذشته بمناسبت مراسم اربعين و پياده‌روي ميليوني آن از سوي بنياد ايرانشناسي صادر شد، اشاره كرد. بنابر گفتة ايشان اين بيانيه به زبانهای مختلف ترجمه و به ایرانشناسان سراسر جهان ارسال شد، تا ابعاد بيشتري از اين ميراث معنوي مشترك ملل جهان اسلام بر آنان آشكار شده و مراسم اربعين از زواياي مختلف مورد مداقة پژوهشگران حوزة ميراث معنوي ناملموس قرار گيرد.
به همين منظور در آستانة اربعين حسينی در سال جاري به دستور رياست محترم بنياد همايشي بين‌المللي ترتيب يافت تا استادان اين حوزه به ارائة بيانات و مقالات خود بپردازند تا، با بررسی و مطالعه در اين حوزه ابعاد بیشتری از راهپیمایی اربعین بر همگان آشكار شود.
در ادامة اين همايش سركار خانم دکتر لاله افتخاری، مسئول شورای راهبردی بانوان و معاون بانوان کمیته فرهنگی آموزش اربعین با موضوع: «اربعين و نقش آن در انتقال فرامرزی بين نسلي فرهنگ و هويت اسلامي» به ارائة مقاله پرداخت.
بنابر گفتة ايشان اربعين بزرگترين ميراث معنوي بشريت است كه از ساير ميراثهاي مادي و ملموس بشري مهمتر است. شايد اين ميراث قابل تكثير و انتقال نباشد، اما عقبة فرهنگي آن قابل گسترش به تمام دنيا و بشريت در تمام دورانهاي تاريخي است. در چند سال اخیر پیاده‌روی اربعین بعنوان یک نماد فرهنگ فراملی و اسلامی درآمده است. حضور ملیتهای مختلف از کشورهای گوناگون فرصت بی‌نظیری برای رسیدن به یک هویت جمعی است. جهان تشیع به مثابة یک امت واحده است. بنابراین باید همبستگی و وابستگی داشته باشد، زیرا قوام هر جامعه‌ای به همبستگی اعضای آن است.
امروزه بزرگترین مشکل جهان اسلام عدم همبستگی و غلبة بی‌خبری ميان جوامع است. سران استكبار با سياست تفرقه‌ بينداز و حكومت كن، بر اين امر دامن ميزنند. با وجود فراگيري رسانه‌هاي مجازی و درنوردیدن مرزها، بیم آن میرود که این غفلت و بی‌خبری گسترش یابد؛ چرا كه انتقال بين نسلي فرهنگ قبلاً از سوي نهادهاي جامعه همچون خانواده صورت ميگرفت، اما اكنون بيشتر از سوي رسانه‌هاي گوناگون و گروه دوستان و همسالان صورت ميپذيرد، و اين امر خطرناك است؛ چرا كه مراسم گوناگون آیینی و مذهبی جای خود را به وسایل ارتباطی داده، که بر جامعه اسلامی نيز تأثیرگذار بوده است. بنابراین در برهة حساس تاریخي به سر میبریم. بیم آن میرود که اعضای جامعه یک به یک هویت خود را فراموش کنند و ارزشها روز به روز کمرنگ‌ شود یا گسست و شکاف میان نسلها باعث از خودبیگانگی افراد جامعه شود. زیرا آسیب‌پذیرترین افراد یک جامعه جوانان آن هستند.
ايشان با بیان اینکه پیاده‌روی اربعین فرصتی مغتنم برای بازیابی فرهنگ اصیل اسلامی توسط شرکت‌کنندگان آن است، خاطرنشان کرد: فرهنگ حاکم در پیاده‌روی اربعین، فرهنگ ایثار، اخوت، انسان دوستي، شرافت، كرامت، همبستگي و همزباني در عین چند زباني است، كه رنگ آن نيز صبغةا... است كه جايگزين منفعت طلبي، خودخواهي، فردگرايي، بي‌بند و باري، بي‌تفاوتي و ... ميشود.
وی با اشاره به اینکه در پیاده‌روی اربعين باید راههای فرامرزی بین نسلی و نقش خانواده مورد توجه قرار گیرد، افزود: علیرغم تنوع نگرشی و زیستی در جوامع گوناگون خانواده نقش اساسی در انتقال فرهنگ دارد. این مهم، زمینه انتقال فرهنگ به سطح جامعه است. خداوند در قرآن كريم از مودت ذي‌القربی نام میبرد. «مودت» یعنی محبت همراه با اقدام و عمل که در پیاده‌روی اربعین مشهود است.
خانم دكتر افتخاری با بیان اینکه پیاده‌روی اربعین کارگاه انسان‌سازی حسيني است، كه منبعث از آن مودتي است كه آثار آن را حتي در يك كودك عراقي كه با اصرار دستمالي را به زائران حسيني هديه ميدهد يا كفش آنان را تميز ميكند، متوان مشاهده كرد، چنين ادامه داد: اربعین تجلیگاه صراط مستقیم است و فرهنگ آن از سه حوزه قابل انتقال ميباشد:
حوزة مغز افزاري: تنها از سوي دانشمندان در حوزههاي علميه اعم از مراجع عظام تقليد، علما، صلحا و عرفا و در دانشگاه توسط استادان، پژوهشگران و تحليلگران ميسر است.
بدیهی است که اقدامات لازم در حوزه و دانشگاه فراهم میشود تا محتوا و آموزهها را به نسلهای مختلف در فراسوی مرزها منتقل کند که این اقدامات نرم‌افزاری است.
حوزة سخت‌افزاری اشاره به ابزار و وسایل انتقال فرهنگ مانند کتاب،‌ اینترنت، مسجد و غیره دارد.
خاستگاه اربعین، عاشورا است. حضور امام حسین (ع) با خانواده در جریان کربلا نشان‌دهندة نقش خانواده است و این اهمیت اسلام به خانواده را نشان میدهد. اين استاد دانشگاه در پايان چنين بيان كرد: امروز خانواده اربعینی باید برداشت درستی از اربعین داشته باشد. یکی از اعضای این خانواده حضرت زینب(س) است كه با رشادتهاي خود در واقعة عاشورا و بيان جملة «ما رأيت إلي جميلا» راهبري درست فرهنگ عاشورا را آفرید و در همین راستا خانوادهها باید تلاش کنند این میراث معنوی را به فرزندان خود منتقل کنند.
امروز با توجه به گسست خانوادهها، اربعين فرصتي نجات‌بخش است تا خانوادهها روابط بين خود را اصلاح كرده و در راه بازگشت از آيين و پياده‌روي اربعين، فرهنگ نهفته در آن را كه برخوردار شدن از روحية فرهنگ كار جمعي، ايثار و از خودگذشتگي، نوعدوستي، وحدت ميان اديان، اقوام و ملل گوناگون و تشكيل امت واحده، دفاع از مظلوم و مقابله با ظلم و ظالم، بصيرت افزايي و دشمن‌شناسي است را در محيط زندگي خود تسري دهند.
در ادامة این همایش خانم دکتر شیدا مهنام، مدیر گروه علوم اجتماعی و انسانی کمیسیون ملی یونسکو- ایران با موضوع «اربعین متضمن وفاق اجتماعی و ارمغان‌آور صلح میان اقوام و ملتها» به ایراد سخنرانی پرداخت.
ایشان این نشست علمی ارزشمند را امری مهم و تأثیرگذار در پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی ایران در برجسته‌سازی و ثبت این واقعه ارزشمند ارزشی و معنوی (اربعین) در فهرست میراث معنوی جهان برشمرد.
وی ابتدا پیام تقدیر و تشکر کمیسیون ملی یونسکو ایران و همچنین دبیر کل این کمیسیون جناب آقای دکتر حجت‌ا... ایوبی را از دعوت به مشارکت و همکاری این کمیسیون به این نشست ارائه نمود و نقش کمیسیون ملی یونسکو ایران را در برجسته‌سازی اهمیت این رویداد جهانیِ ارزشمند که مهمترین و تأثیرگذارترین رهیافت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی جهان شیعه محسوب میشود را به اطلاع حاضران در جلسه رساند.
ایشان در ادامه یکی از نشانه‌هاي خطیر و پر اهمیت در علوم فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی را وجود اشتراکاتی بین‌الاذهانی فیمابین مردمان جامعه هدف دانست. اشتراکاتی که گاهاً با درون مایه‌ای اعتقادی و مذهبی نمود یافته و به مراتب اثرات فزونتری از خویش بر جای خواهد گذارد.
دكتر مهنام واقعه اربعین را یکی از شعائر بزرگ جهان تشیع دانست که دارای پیامدها و آثار فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مثبت فراوانی است که به سبب یکپارچگی با جلال و شکوه هرچه تمامتر در بیستم ماه صفر هر سال قمری رخ نشان میدهد.
 ایشان این رزمایش ارزشی و اعتقادی را همگام و همسو با حفظ امنیت، بعنوان یکی از مؤلفه‌های حیاتی حکومتهای ملزم و معتقد به این ارزش مذهبی، قابل بررسی و تدقیق دانست و افزود: این حرکت عظیم فرهنگی، اجتماعی، عقیدتی و سیاسی برای دولتهای شیعی مشروعیت مضاعف و نوعی اقتدار روزافزون و توأم با امنیت بهمراه خواهد آورد.
وی با اشاره به آخرین آمارهای برگرفته از مرکز تحقیقات و پژوهشهای آمارگیری استراتژیک انگلستان ویژه ادیان و مذاهب دینی موسوم به «لیوفرم» در لندن به نام «وینستمستر (Winstemster)» که دارای بیش از 222 دفتر در سرار جهان است، مبنی بر آمار جمعیتی بیش از چهارصد میلیونی شیعیان جهان، آیین اربعین را بزرگترین رویداد مذهبی جهان خواند که منحصربه‌فرد است. البته با توجه به ممنوعیت بيان و اظهار مذهب در برخی کشورها، این آمار قطعاً بیش از این تعداد از سراسر هند، پاکستان، افغانستان، ایران، سوریه، لبنان، ترکیه، آذربایجان، عراق، عربستان، کویت، مصر و شمال و غرب آفریقا خواهد بود.
در ادامه ايشان با تأکید بر مؤلفه‌های صلح در دنیای نوین افزود، امروز دیگر صلح میان ملتها و دولتها لزوماً با تسلیحات نظامی و ابزار سخت‌افزاری ممکن نمیباشد؛ چرا که اگر ممکن بود کشوری همچون ایالات متحدة آمریکا در رأس هرم ابرقدرتهای جهان با یک پویش تک قطبی عاجز و ناتوان در این زمینه نبود؛ بلکه امروز یک اثر هنری، گاهی ابیاتی از مشاهیر و مفاخر، یک رویداد فرهنگی، یک تابلوی نقاشی چه بسا مؤثرتر و شایسته‌تر گفتمان صلح و همگرایی را میان دو کشور برقرار سازد.
سازمان جهانی یونسکو که در مقایسه با سایر سازمانهای بین‌المللی درگیر ملاحظات سیاسی نمیشود، بر این اصل تأکید دارد که امروز دگرپذیری، تاب‌آوری، کرامت انسانی، احترام متقابل، صبر و مدارا و سایر ارزشهای صلح‌محور تنها با تکیه بر مواریث ارزشی، تاریخی و فرهنگی دولتها و ملتها در جوامع امکانپذیر است و میراث اربعین با این غنای ارزشی شایسته‌ترین نمونه از این الگو میباشد.
حفظ و حراست از این رزمایش ارزشمند و انتقال آن به نسلهای آینده مهمترین دارایی ارزشی و فرهنگی کشور ما در این روزهای سخت جهانی است، که علی‌رغم فشارهای همه جانبة اقتصادی و سیاسی ما ايرانيان با تکیه بر فرهنگ و ظرفیتهای ارزشی و اعتقادی با سری بالا و همتی بلند رو به جلو و در حرکت خواهيم بود. وی در خصوص اهمیت موضوع کاربرد صلح‌مداری و صلح‌محوری برای جوانان با تکیه بر این مواریث به نکتة مهم نیاز به تغییرات در سبک زندگیهای فردی و اجتماعی جوانان اشاره نمود و افزود: جوانان ما نیاز به الگوهای کاریزما و معتمد برای قدرت‌بخشی اعتماد، باور و تفکرات خود دارند که این امر یک همگرایی در رفتار و خودباوری ارزشی توسط مسئولین و پژوهشگران را میطلبد.
وی افزود سخنان زینب وار نیاز به سبک زندگی زینب‌گونه دارد و ما برای نفوذ بیشتر در دل جوانان و استفاده از چنین میراث معنوی با ارزشی برای تأثیرگذاری و راهنمایی، هدایت، تعلیم و ارتقاء مشارکت اجتماعی جوانان در عرصه‌های مختلف اجتماعی نیاز به ایجاد اعتماد متقابل و اعتقاد و باور ارزشی آنها با استفاده از چنین ظرفیتهای ارزشمندی در کشور داریم که خواستة مقام معظم رهبری نیز برای جوانان اسلام چیزی به جز این نمیباشد.
در پایان دکتر مهنام به نقش کمیسیون ملی یونسکو در برجسته‌سازی و اشتراک‌گذاري این میراث ارزشمند در عرصة بین‌المللی با همکاری سازمان میراث فرهنگی تأکید نمود. بنابر گفتة ايشان یکی از مهمترین فعالیتهای یونسکو تلاش برای ترغیب کشورها برای ثبت جهانی «میراث مشترک» میباشد. بر اين اساس آیین اربعین میتواند بصورت ثبت مشترک با کشورهای منطقه بخصوص عراق و با نظارت، کنترل و تدوین و گردآوری سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، جزء برنامه‌های راهبردی میان مدت این سازمان و این کمیسیون، در مسیر ثبت جهانی قرار گیرد.
در ادامة اين همايش سركار خانم آتوسا مؤمني، عضو متخصص حفاظت از میراث ناملموس یونسکو و خانم دکتر «ژانت بلیک»، رئیس مرکز مطالعات حفاظت از میراث ناملموس آسیای مرکزی و غربی یونسکو با موضوع: «اربعين پديده‌اي مرزنورد و آييني ماندگار و مزين به صور پنجگانة ‌جهاني ميراث فرهنگي ناملموس» به ارائة مقالات خود پرداختند.
بر اين اساس خانم دكتر مؤمني بر اساس كنوانسيون سال 2003 ميلادي يونسكو ميراث فرهنگي ناملموس را چنين تعريف كرد: اصطلاح «میراث فرهنگی ناملموس» به رسوم، نمایشها، اصطلاحات، دانش، مهارتها و نیز وسائل، اشیاء، مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنها اطلاق میشود، که جوامع، گروهها و در برخی موارد افراد، آنها را بعنوان بخشی از میراث فرهنگی خود میشناسند.
این میراث فرهنگی ناملموس که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود، همواره توسط جوامع و گروهها در پاسخ به محیط، طبیعت و تاریخ آنها مجدداً خلق میشود و حس هویت و استمرار را برای ایشان به ارمغان می‌آورد. در واقع ميراث ناملموس وقتي فريز ميشود، اثر و ارزشي ندارد، چرا كه بايد پاسخگوي نيازهاي روز جامعة خود باشد. بنابراين ما شاهد برپايي مراسم پياده‌روي اربعين متناسب با نياز روز جوامع درگير با آن هستيم، بطوريكه شايد برپايي آن به نسبت 50 سال پيش تغييراتي را شامل شده باشد و اين يعني ميراث ناملموس.
اگر آيين اربعين منقطع ميشد، امروز نبود،‌ چون موجود زنده است، ميخرامد و ميرود. حال اين ميراث فرهنگي ناملموس با توجه به كنوانسيون فوق‌الذكر داراي پنج تجلي و نمود است:
الف- سنت‌ها و ابرازهاي شفاهي، شامل: زبان كه محلي براي ميراث فرهنگي ناملموس بشمار ميرود؛
ب- هنرهاي نمايشي، همچون: نقالي و تعزيه‌خواني؛
اقدامات اجتماعي، آيينها و جشنوارهها؛
ت- دانش و اقدامهای مربوط به طبيعت و كيهان، همچون طب سنتي؛
ث- مهارت در هنرهاي دستي و سنتي، همچون مضيفها- ظرفهاي قهوه‌خوري عربي- و موكبهاي اربعين.
بر اين اساس ما بعنوان حافظان ميراثهاي فرهنگي ناملموس بايد تضمين‌كنندة بقاء آنها و پويايي‌شان باشيم. اهميت آيين اربعين در برپاداري مردمي آن است، هيچ مديريت و سازمان دولتي آنرا به جوش و خروش وا نميدارد، اربعين همان خواستة دل است، متعلق به تمام ملل و همة‌ اديان است و پيام مهرباني، صلح و وفاق اجتماعي در آن مستتر است و از نكات برجستة آن ماندگاري و مرزنوردي آنست. بر اين اساس آيين اربعين بعنوان يكي از تجليات ميراث فرهنگي ناملموس چنان فاخر است و به پاسداشت آن در ميان تمامي ملتهاي جهان اسلام چنان پرداخته ميشود، كه جهت ثبت ماندگار و مشترك ميان جوامع اسلامي و برجسته‌سازي جهاني به يونسكو ارائه شده است.
خانم دكتر «ژانت بليك» نيز با اشاره بر اينكه آيين اربعين با اينكه داراي هويتي اسلامي و شيعي است، اما اقليتهاي مذهبي نيز در آن مشاركت دارند، بمنظور پاسداري از اين ميراث فرهنگي ناملموس جهاني و با هدف تضمين دوام اين ميراث، ثبت جهاني آنرا با مشاركت تمام ملل اسلامي درگير با اين ميراث ضروري خواند.
در ادامه، آقای دکتر عبدالهادی فقهی‌زاده، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با موضوع: «اربعين مقوم و مروج فرهنگ و هويت فراگير اسلامي» به ارائة مطلب پرداخت. وي با تأكيد بر اینکه اربعین مقوم فرهنگ و هويت اسلامي است و بزرگداشت مقدسترین حماسة خونین تاریخ است، چنين بيان داشت: شهید مطهری از اربعین بعنوان عزاداری مقدس برای عاشورا یاد کرده است. همچنین استاد محمدرضا حکیمی در یکی از آثارشان عاشورا را پیش از آنکه حسینی بخواند، حسنی میداند. شاید جملة ایشان بدین معنا باشد که امام حسن(ع) و قبل از ایشان امیرالمؤمنین علی(ع) و پيش از ایشان پیامبر اکرم(ص) عَلَم مبارزه با جاهلیت و جهالت را برافراشتند. جاهلیتی که در زوایای پیدا و پنهان برخی مسلمانان و کسانی که اسلام را بظاهر پذیرفته بودند، وجود داشت.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بيان اينكه اسلام جایگزین جاهلیت نشد، بلکه با آن مبارزه کرد، چنين ادامه داد: جاهلیت چهره كريه و رشد يافتة خود را در دوران امام حسین(ع) به عالميان نشان داد، اما امام حسین(ع) با این جاهلیت دوباره جان گرفته به مبارزه برخاست. آقاي دكتر فقهی‌زاده با بیان اینکه جهل بمعنای نادانی نیست، بلكه معناي عصبیت، لئامت، شرك و انحراف از اعتقادات دارد كه، در سپاه دشمن امام حسين به وفور دیده ميشود، فرهنگ به پا خواسته از خون شهداي كربلا را فرهنگ جوانمردی، کرم و ايثار معرفي كرد. بر اين اساس ايشان به بيان حضرت امام صادق(ع) دربارة هدف قیام حضرت امام حسين(ع)  اشاره كردند: عاشورا جلوة تقابل دو نظام اندیشه‌ای و اخلاقی است، از یکسو ایثار و از سوی دیگر استعثار. ایثار یعنی دیگری را به خود ترجیح دادن و استعثار خود را بر دیگران ارجح دانستن.
آقاي دكتر فقهی‌زاده در پايان سخنان خود عاشورا را فرهنگ ایثار و زندگی مؤمنانه در برابر دنیاطلبی عنوان كرد و چنين اظهار داشت: سپاه دشمن در عاشورا سپاهی دنیاطلب بود، این در حالی است که لشکر حضرت امام حسین(ع)  یک صحنه از زندگی مؤمنانه را بتصویر کشید. البته اين اتفاقات مخصوص يك زمان نيست، چنانچه فرزندان يزيد اكنون نيز به همين شيوه عمل ميكنند و بايد گفت متأسفانه جاهليت در تمام دورانها زنده است و به عصبيتهاي خود ادامه ميدهد.
همچنين در اين همايش آقای دکتر حامد فروزان، سرپرست معاونت پژوهشی بنياد ايرانشناسي به «واکاوی نقش پیاده‌روی اربعین در تحکیم هویت اسلامی» پرداخت. ايشان با بيان اينكه اربعين و پياده‌روي آن باعث واكنش شخصيتهاي برجستة جهان و اظهار نظر دربارة آن شده است، بر لزوم نگاه علمي و موشكافانه به اين پديدة اجتماعي تأكيد كرد.
آقاي دكتر فروزان با بيان اينكه پياده‌روي در فرهنگ اسلامي همواره وجود داشته است، به پياده‌روي اهل بيت عليهم السلام براي زيارت مكانهاي گوناگون از جمله خانة‌ خدا اشاره كرد و يكي از پنج نشانة‌ مؤمن را بر اساس احاديث معصومين عليهم السلام زيارت مرقد مطهر حضرت امام حسين(ع) در روز اربعين عنوان كرد، كه همرديف با نماز و روزه آورده شده است.
بر اين اساس با واكاوي نقش پياده‌روي اربعين در تحكيم هويت اسلامي به الگوي ارتباطات اسلامي «خادم- زائر» و كاهش فاصلة قدرت- كه ديگر بر اساس رسومات اجتماعي و اقتصادي نيست- دست يافتيم. همينطور رقابت در خدمت به زائران، مساوات در بهره‌مندي از امكانات، تقويت انسجام اجتماعي مشاركت‌كنندگان در اين حركت جهاني، از ديگر يافته‌هاي اين پژوهش بود.
ايشان در پايان تغيير الگوي ارتباطات بين‌المللي اسلامي بر اساس نظام «امام- امت» را يادآور شد. بر اساس اين نظام گذر از مرزهاي جغرافيايي و شكل‌گيري روابط اسلامي بين‌المللي مبتني بر هويت مشترك اسلامي پديدة جديدي است كه مرزهاي جغرافيايي را به كناري نهاده است.

کلمات کلیدی