برای هر چیزی بهانه‌ای است و گاه بهانه یاد کردن خداوند ورق زدن تقویمی است که لحظه های بسیار دور تاریخ را یادآوری می کند، لحظه‌هایی حتی به دوری فاصله دوران ما تا اولین روزهای هبوط جدمان آدم(ع) بر روی زمین. و اما آن چه که مهم است این است که در این عالم برخی روزها و برخی لحظه‌‍‌ها و برخی رویدادها آن چنان اهمیت می یابند و آن چنان رنگ خدایی می گیرند که نام یوم‌الله بر روی آن ها گذاشته می شود. در این روزها اتفاقی بزرگ در میان رابطه رب و مربوبش رقم میخورد و سال به سال نیز با یادآوری این روزهای خدایی، افرادی به خیل خداپرستان و موحدان واقعی افزوده خواهد شد و روابط انسان‌ها به این بهانه با پروردگار حیاتی نو می یابد.

وقوف در سرزمین عرفات به معنای توقف و درجازدگی نیست

یکی از این روزهای مرور بندگی روز عرفه است و اما عرفه! عرفه نام کوهی است در مکه مکرمه. و سرزمین عرفات نیز ، سرزمینی است در شرق مکه، اندکى متمایل به جنوب که در میان راه طائف و مکه قرار دارد. گفته شده که عرفات سرزمینی است که تمام گناهان در آن بخشیده میشود و این مکان همان سرزمینی است که به فرموده امام صادق(ع) در موسم حج هر سال امام زمان(ع) در ان حضور یافته و اعمال مردم را نظاره می کند هرچند مردم او را نشناسند.

حجّاج بیت اللَّه الحرام در روز عرفه؛ یعنى نهم ذى حجه، از ظهر تا مغرب شرعى در این منطقه حضور مى‏یابند و در اصطلاح فقهى، این حضور «وقوف» نامیده مى‏شود. این وقوف بدون شک  به معنای توقف نیست به معنای حرکت نکردن و درجا زدن نیست که این وقوف به معنی آمادگی است. امادگی برای حرکتی آگاهانه. این وقوف آغازی است برای قصد کردن که حج به معنای قصد است و بی شک حاجی نیز کسی است که برای رسیدن به حق تعالی قصد کرده است. او به پروردگارش لبیک گفته اما این برای خداوند کافی نیست و اگر بنده‌ای بخواهد لبیکش را اثبات کند باید بر راه خویش استوار بماند و این نیز جز عبور از مراحل مختلف و سربالایی ها و آموختن و صبوری در این راه نخواهد بود و هر یک از این دو یعنی صبر و اموختن بدون دیگری معنا و مفهمومی نخواهد داشت. زیرا گفته‌اند عرفه را از آن جهت عرفه می گویند که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می‌کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد.

چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است بنابراین حاجی باید ساعاتی را در عرفات وقوف داشته باشد از طرفی می گویند در کل این سرزمین را از این جهت عرفه می نامند که گفته‌اند جبرئیل هنگامی که مناسک حج را به ابراهیم می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد .

زائر خانه خدا باید بیرون دروازه شهر آن چنان ناله کند تا لایق ورود به حرم شود

حاجی قبل از ورود به مکه باید از دروازه عرفات بگذرد و بعد از آن است که می تواند مراحل را یک به یک پشت سر بگذارد تا حج او مقبول بیفتد. در روز عرفه حاجیان در عرفات وقوف می کنند و در این سرزمینی که گفته می شود محل هبوط آدم است به راز و نیاز با پروردگارشان می پردازند تا برای رفتن به درب خانه خداوند پاک و منزه شوند. درباره شناخت روز عرفه و اهمیت این که چرا حاجیان و زائران بیت‌الله باید قبل از طواف کعبه به سرزمین عرفات بروند هیچ سخنی ارزنده‌تر از سخن امیرالمؤمنین علی(ع) نیست که در این رابطه می‌فرماید: می دانید وقتی زایر وانسان حج گزار احرام بست، چرا باید به عرفات رود و بعد بیاید کعبه را طواف کند؟ برای آن که عرفات، خارج از مرز حرم است و اگر کسی میهمان خداست، ابتدا باید به بیرون دروازه رود و آنقدر دعا و ناله کند تا لایق ورود به حرم شود.

برای هر شهری و حرمی دروازه ای است و دورازه ورودی حج و حاجی شدن نیز از سرزمین عرفات می گذرد سرزمینی که برای ما شیعیان رنگ و بوی امامت را نیز در خود جا داده است زیرا بشر و بشیر، پسران غالب اسدی روایت کرده اند که پسین روزِ عرفه، در عرفات، در خدمت آن حضرت بودیم. پس، از خیمه خود بیرون آمدند با گروهی از اهل بیت و فرزندان و همراهان، با نهایت تذلّل و خشوع. پس در جانب چپِ کوه ایستادند و روی مبارک را به سوی کعبه گردانیدند و دست ها را برابر رو برداشتند; مانند مسکینی که طعام طلبد، و دعای عرفه را خواندند. این دعا سرشار از مفاهیمی  خداشناسی و معرفت است معرفتی که جز در درس ائمه(ع) و در کلاس آن ها آموزش داده نمی شود، زیرا ائمه(ع) سرورانی هستند که به هر آن چه که بر زبان مبارکشان جاری می شد عمل می کردند و طولی نمی کشد که درس های خداشناسی و توحیدی را که سرور شهیدان در فرازهای دعای عرفه بیان کرده اند نه در سرزمین عرفات که در بیابان نینوا و در کارزار علیه باطل عملا  به شیعیان و پیروان خود بلکه به تمامی آزادگان عالم یاد می دهند. و جالب اینجاست که درس های عاشورا نیز آغازش با ایام مناسک حج و روز عرفه آغاز می شود زیرا در روز هشتم ذی الحجه است که امام حسین(ع) حج را به عمره در مکه تبدیل می کنند و به سوی کوفه حرکت می کنند و می توان گفت که در این روز است که اولین شهید راه امام حسین(ع) یعنی هانی به طرفداری از مسلم بن عقیل سفیر امام حسین(ع) به شهادت می رسد. و روز نهم ذی الحجه نیز در حقیقت آغاز ماجرای عاشوراست زیرا در این روز حضرت مسلم  قاصد امام حسین(ع) به کوفه با کوفیان درگیر می شود و سپس دستگیر شده و پس از آن نیز به شهادت می رسد.

همه قصد طواف کعبه را داشتند و حسین(ع) به قصد قربت الی الله آهنگ کربلا کرد

به یقین تقارن این روزها با ایام حج تصادفی نخواهد بود بلکه این ها برای همه ما درسی است برای این موضوع که از یاد نبریم حج واقعی یعنی قصد قربت به پروردگار و قصد قربت در وهله اول چیزی جز مبارزه با زور و ظلم زمانه نخواهد بود و درس بزرگ دیگر این است که بدانیم و ببالیم بر مذهبی که پیشوایش مولایی است که در مناسکی به عظمت حج، قصد و اهنگ سفری را می کند که بر خلاف جریان نادرست روزگار و زمانه اش بوده است زیرا در آن زمان که امام(ع) آهنگ رفتن از مکه را سر می دهد همه قصد گشتن به دور خانه ای را داشته اند که صاحبش در آن زمان نگاهش به بیابانی در عراق بوده است. زیرا این بار حاجی تنها حسین و یارانش بودند و کعبه نیز جز قتلگاه کربلا نبود.