مثل گنجی می‌ماند که پس از سال‌ها غفلت و بی‌خبری آن را یافته‌ایم. گنجی در کنار گوشمان، گنجی در همین حوالی، گنجی به وسعت ایرانی که در آن زندگی می‌کنیم و نفس می‌کشیم، اما چه دیر به ارزش‌هایش پی برده‌ایم! به‌هرحال، این گنج بزرگ از هزارتوی غفلت‌ها بیرون آورده شده و اکنون در انتظار دست‌های ماست تا با کلید تدبیر، قفل‌های کهنه‌اش را باز کنیم و گوهرهای گران‌قدرش را یکی‌یکی بیرون بکشیم. گردشگری ایران پس از سال‌ها غفلت، بسان نهالی زیبا سربر می‌آورد، رشد می‌کند، برگ‌وبار می‌گیرد و دور نیست آن زمانی که میوه‌دادن‌های پی‌درپی‌اش کاممان را شیرین کند.
سال‌های گذشته را که مرور می‌کنیم، از ابعاد مغفول‌مانده‌اش شگفت‌زده می‌شویم؛ از عرصه‌هایی که هریک می‌توانست فرصتی ناب برای تولدی تازه در گردشگری ایران باشد و البته، توجه به هرکدامشان در دو سال گذشته، مجالی برای اتفاق‌هایی خوب در این حوزه شد. این را فقط ما نمی‌گوییم، که مبادا قصد تعریف و تمجید از متاع خود را داشته باشیم، بلکه همه آنانی می‌گویند که پس از سال‌های سال، در پاسخ به لبخند دولت ایران، راهی کشورمان شده و از آنچه دیده‌اند، انگشت حیرت به دندان گزیده‌اند. این‌گونه است که اصفهان ما تنها در شش ماه اول امسال، میزبان بیش از ٨٠ هزار گردشگر از ٦٠ کشور جهان می‌شود. شمار ورود گردشگران غربی از کشورهای مختلف تا سه برابر افزایش پیدا می‌کند؛ رشد عمومی گردشگری ورودی ایران به ١٢ درصد می‌رسد که سه برابر میانگین جهانی است؛ حضور ایران در نمایشگاه‌ها و رویداد‌های جهانی گردشگری پررنگ می‌شود؛ درهای ارتباط، تعامل و گفت‌وگو با کشورهای مختلف گشوده و تفاهم‌نامه‌های کاربردی و اجرائی و سندهای همکاری در حوزه گردشگری با ده‌ها کشور به امضا می‌رسد؛ کمیته‌های فنی مشترک گردشگری با کشورهای دیگر تشکیل و ورود گردشگران خارجی به کشور تسهیل می‌شود؛ سرمایه‌گذارانی که تا دیروز به فضای اقتصادی و سیاسی ایران به دیده تردید می‌نگریستند، امروز با اشتیاق، آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های گردشگری کشورمان اعلام می‌کنند؛ هتل‌هایی که تا دیروز حتی در بهترین مقاطع زمانی سفر، به ضریب اشغال کامل نمی‌رسیدند، امروز از سوی گردشگران غربی برای سال آینده رزرو می‌شوند.
هرچند این فرایند مثبت پیش و بیش از هر علتی با لبخند دوستی دولت یازدهم پیوند خورده است، اما امضای توافق‌نامه وین و اجرائی‌شدن محتوای آن در آینده نزدیک، فرصتی طلایی برای درخشش گردشگری ایران است. بدون‌شک با وجود جاذبه‌های بی‌بدیل فرهنگی، تاریخی، طبیعی و توانمندی‌های برخی بخش‌های گردشگری کشور همچون گردشگری سلامت، آینده روشنی در این عرصه خواهیم داشت. با توجه به وجود این ظرفیت‌ها و شرایط خوبی که فراهم شده است، برنامه بسیار گسترده و بلندمدتی برای میزبانی از میلیون‌ها گردشگر تدوین کرده‌ایم. سرزمین ایران به دلیل داشتن سابقه تاریخی بین ١٠ تا ١١هزار ساله، دارای اماکن، بناها و محوطه‌های تاریخی بی‌شماری است و با توجه به امنیت پایداری که در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، در دو سال گذشته بسیاری از گردشگران فرهنگی و تاریخی، کشور ما را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده‌اند. ایران با وجود این جاذبه‌ها، بر اساس ارزیابی سازمان‌های بین‌المللی، جزء کشورهای برتر دنیاست، اما به دلیل محدودیت‌ها و معضلاتی که وجود داشته، رتبه کشور ما از نظر ورود گردشگران خارجی، حدود ٤٦ است و از نظر درآمد گردشگری رتبه ٣٥ یا ٣٦ را در دنیا داریم و باید تلاش کنیم رتبه کشورمان را از نظر جذب گردشگر و درآمد حاصل از گردشگری بهبود بخشیم.
توسعه زیرساخت‌های گردشگری، ارائه تسهیلات صدور ویزا، احداث و ایجاد هتل‌های ٤ و ٥ ستاره و ساماندهی و نوسازی شبکه حمل‌ونقل هوایی که به دلیل تحریم‌های ناعادلانه دچار مشکلاتی شده بود، ازجمله مهم‌ترین اقدامات در بخش گردشگری است. همچنین آموزش نیروی انسانی در حوزه گردشگری در قالب برنامه گسترده و بلندمدت ١٠ساله تدوین شده و در حال اجراست.
خوشبختانه تمایل گردشگران خارجی خصوصا گردشگران مذهبی برای سفر به ایران افزایش یافته است، به‌گونه‌ای که از پنج میلیون گردشگر خارجی ورودی به ایران در سال گذشته بیش از ٢,٥ میلیون نفر آنها زائران و گردشگران مذهبی از کشورهای مختلف دنیا بوده‌اند که به قصد زیارت اماکن مقدس و زیارتی ایران وارد کشورمان شدند. یکی از شاخص‌ترین رویکردهای ما، تبدیل ایران به کانون گردشگری حلال برای تمامی مسلمانان جهان است و خوشبختانه ظرفیت‌ها و زمینه‌های لازم برای تحقق این موضوع وجود دارد.
در دنیا ٣٥٠ میلیون شیعه داریم و باید با برنامه‌ریزی مناسب و تأمین زیرساخت‌ها بتوانیم زمینه ورود سالانه میلیون‌ها گردشگر مسلمان و شیعه به ایران را فراهم کنیم، کمااینکه بر اساس سند چشم‌انداز افق ٢٠ساله نظام، ایران باید در سال ١٤٠٤ میزبان ٢٠ میلیون گردشگر خارجی باشد. از سویی، ایران کشوری است که به واسطه وجود اماکن مقدس در سه شهر مشهد، قم و شیراز، همواره موردتوجه گردشگران مذهبی و مسلمانان و شیعیان دنیا قرار داشته و این در حالی است که در کنار ظرفیت‌های مذهبی، وجود اماکن فرهنگی و تاریخی و طبیعت بکر و زیبای ایران و نقاط دیدنی و جذاب مانند استان‌های شمال کشور، کویر لوت و کویر مرکزی باعث شده شاهد افزایش تمایل گردشگران خارجی برای سفر به ایران باشیم.
خوشبختانه میزان رضایت گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند از میزبانی، امنیت و امکانات موجود در ایران افزایش یافته که این افزایش رضایت می‌تواند باعث توسعه گردشگری و افزایش جذب گردشگر شود، چراکه بر اساس آمار ارائه‌شده، هر گردشگری که با رضایت به وطن خود بازگردد می‌تواند باعث ترغیب چند گردشگر دیگر برای سفر به آن کشور شود و روند مثبت کنونی، موجب افزایش چندبرابری گردشگران در سال‌های آتی خواهد شد. در دولت تدبیر و امید برنامه‌های وسیعی برای توسعه گردشگری پیش‌بینی شده است که در این برنامه، توسعه روابط با کشورهای همسایه جایگاه ویژه‌ای دارد. ازاین‌رو در دو سال گذشته با کشورهای همسایه و منطقه و همچنین برخی کشورهای توریست‌پذیر غربی تعامل‌های کاری در قالب مذاکرات، تفاهم‌نامه‌ها و سندهای همکاری داشته‌ایم. واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران با دارابودن ظرفیت‌های متنوع و تأثیرگذار جهانی در عرصه گردشگری می‌تواند برای هر ذائقه و سلیقه‌ای مورد توجه واقع شود؛ بنابراین می‌توان با تعریف پروژه‌های همکاری‌های مشترک در زمینه‌های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و خدمات متنوع گردشگری ارتباطی دوسویه با بسیاری از کشورهای جهان برقرار کرد. نگاه جهانی به ایران نیز روندی مطلوب و مثبت را طی می‌کند؛ به‌عنوان نمونه، از زمان اولین ملاقاتی که یک سال قبل با دبیرکل سازمان جهانی جهانگردی در اسپانیا داشتم و جلسات و مذاکراتی که در حاشیه جلسات شورای اجرائی سازمان جهانی جهانگردی برگزار شد، دکتر طالب ریفایی حمایت و پشتیبانی خود را از برنامه‌هایی که در جهت توسعه بخش گردشگری جمهوری اسلامی ایران بوده، ابراز کرد. از سویی شرایط ناامنی که در کشورهای منطقه از جمله عراق، لیبی، سوریه و مصر به وجود آمده، محدودیت‌هایی را برای گردشگران فرهنگی و تاریخی فراهم کرده است. هرچند ما برای ایجاد شرایط ثبات، صلح و آرامش در این کشورها تلاش می‌کنیم، اما درعین‌حال باید از این فرصت برای جذب گردشگران به ایران به‌عنوان یک مقصد جایگزین بهره بگیریم.
ما درعین‌حال در پی احیای تمام ظرفیت‌هایی هستیم که به نوعی می‌تواند موجب رشد و توسعه گردشگری در ایران و حتی در منطقه شود، چراکه معتقدیم هر گامی در جهت احیای ظرفیت‌های گردشگری منطقه در نهایت به سود ایران و سایر کشورهای دوست و همسایه خواهد بود. به‌عنوان مثال احیای جاده ابریشم ظرفیت‌های بسیاری را در بخش‌های اقتصادی و فرهنگی و به‌ویژه در عرصه گردشگری برای کشورهای این مسیر ایجاد می‌کند و ما در سازمان میراث فرهنگی اقدامات پژوهشی و علمی در رابطه با این جاده و ثبت آن در یونسکو انجام داده‌ایم و آمادگی داریم این پروژه را به صورت مشترک با کشورهای مسیر جاده ابریشم به‌ویژه چین ادامه دهیم.
در برنامه ششم توسعه، گردشگری به‌عنوان یکی از هشت محور اصلی شناخته شده و امروز این صنعت مورد تأکید و تمرکز تمامی مسئولان عالی‌رتبه کشور است. برای اولین‌بار در تاریخ تمامی مسئولان کشور، مقام معظم رهبری، رئیس‌جمهور، وزرا و سران دو قوه به این نتیجه رسیده‌اند که باید از حوزه گردشگری که ما از آن به‌عنوان گنج پنهان یاد می‌کنیم، استفاده مطلوب‌تری شود و درواقع گردشگری می‌تواند یکی از مهم‌ترین محورها برای شکوفایی اقتصاد ایران باشد. امروز گنج پنهان را بعد از سال‌ها فراموشی پیدا کرده‌ایم، حالا وقت نمایش این گنج درخشان به جهانیان است.
مسعود سلطانی فر
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
